به‌کارگیری دیدگاه‌های اجتماعی در آثار سلطان‌محمد نگارگر با استفاده از اصول و قواعد هنر اسلامی

author

Abstract:

در دوران صفویه، سلطان‌محمد تبریزی ـ ضمن حفظ اصول و قواعد هنر اسلامی و به‌کارگیری فضای ماورایی ـ به نمایش ارزش‌هایی در آثارش می‌پردازد که در گذشتۀ نگارگری این مرزوبوم مطرح نبوده است. او به رویدادهای اجتماعی زمانۀ خود در حیطۀ فضایی خیال‌پردازانه (واقع‌گریز) و از طریق تصرف در شکل و رنگ، دوری ُجستن از خلأ و بهره‌گیری از ریزه‌کاری‌های تزیینی، به‌خصوص با انتخاب گزینۀ استحاله، توجهی خاص می‌ورزد. هدف این مقاله بررسی جنبه‌های «درون‌گرا» یا اکسپرسیو (بیانگر) در فضایی ظاهراً «واقع‌گریز» است و به توصیف و تحلیل تصاویری می‌پردازد که سلطان‌محمد نگارگر در گوشه و کنار اثرش به کار می‌گیرد و چهرۀ مسخ‌گونه و متحجرشدۀ انسان را به صورت «پنهانی» در زیر چتر فضایی ظاهراً (رویایی) به نمایش می‌گذارد. صورت‌هایی که درکنار شخصیت‌های ماورایی ـ به دور از عجایب‌نگاری وی ـ قرار می‌گیرد گویای جنبه‌های اجتمایی و اعتراضی‌ است و از درآمیختن این دو جهان (زمینی و آسمانی) در فضایی واحد و رسیدن به مضمونی ژرف‌تر از عنوان از پیش تعیین‌شده حاصل می‌شود. در این تحقیق، به سؤالاتی پاسخ داده می‌شود که همچنان بی‌جواب مانده‌اند، مانند اینکه آیا شرایط زمانه و استبداد حاکم بر مردم باعث ترسیم چنین فضای هوشمندانه می‌شود یا این‌گونه نقوش صرفاً حرکتی تزیینی قلمداد می‌شوند؟ در فضای تصویری سلطان‌محمد، اندام و چهره‌نگاری به سه قسمت (حالت) تقسیم می‌شود: ۱ـ ترسیم صورت‌های ماورایی و ملکوتی که از عالم مثال یا به‌عبارتی دیگر عالم صور مُعلقه وام می‌گیرد. ۲ـ درآمیختن پیکرۀ حیوانی با سیمای انسانی یا بالعکس، مانند ترسیم مرکب پیامبر اسلام (بُراق) یا شیاطین و دیوها که به نمایش عجایب‌المخلوقات یا اسطوره‌نگاری وی می‌انجامد. ۳ـ تجسم رُخساری که بیا نگر حالات درونی انسان‌ها یا به‌عبارتی دیگر حالات روحی‌ـروانی مردم زمانه‌اش است. روش تحقیق در این مقاله توصیف‌ـ‌تحلیلی است و به‌شیوۀ کتابخانه‌ای به انجام رسیده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

به کارگیری دیدگاه های اجتماعی در آثار سلطان محمد نگارگر با استفاده از اصول و قواعد هنر اسلامی

در دوران صفویه، سلطان محمد تبریزی ـ ضمن حفظ اصول و قواعد هنر اسلامی و به کارگیری فضای ماورایی ـ به نمایش ارزش هایی در آثارش می پردازد که در گذشتۀ نگارگری این مرزوبوم مطرح نبوده است. او به رویدادهای اجتماعی زمانۀ خود در حیطۀ فضایی خیال پردازانه (واقع گریز) و از طریق تصرف در شکل و رنگ، دوری ُجستن از خلأ و بهره گیری از ریزه کاری های تزیینی، به خصوص با انتخاب گزینۀ استحاله، توجهی خاص می ورزد. هدف ای...

full text

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

full text

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

full text

مطابقت نظام تولید مشارکتی با قواعد فقهی و اصول اسلامی

نظام تولید مشارکتی با استفاده از آثار مختلف خود بر عوامل اقتصادی، یکی از نظام‌های دستمزدی مطرح بوده و در بسیاری از موارد به‌صورت عملی مورد استفاده قرار گرفته است. اما مسئله‌ای که باید به آن پرداخته شود این است که نظام دستمزدی تولید مشارکتی از نظر تطبیق با اصول اسلامی دستمزد، چگونه خواهد بود و این نظام دستمزدی در چه شکل و قالب اسلامی از نظر عقود اسلامی قرار خواهد گرفت. بعد از بررسی اصول اسلامی د...

full text

بازاندیشی تناسبات هندسی خلقت در آثار هنر و معماری اسلامی

عالم، کتاب مبسوطی است که صفحات آن مملوّ از کلمات نگارنده آن است و درست همانند آیات متن وحیانی قرآن، دارای سطوح چندگانه معنایی است. اساس این برداشت‌ها از قرآن به عمیق‌ترین شناخت از ذات صور طبیعی و کیفیت وحدت حاکم بر عالم می‌انجامد. امر وحدت و هماهنگی در سرتاسر عالم بیانگر حاکمیت وجه کیفی هندسه از طریق حضور قوانین تناسب، توازن، تعادل و ریتم در اجزاء و عناصر عالم است. با نگاهی به آثار هنر و معماری ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 8  issue 26

pages  5- 18

publication date 2014-03-15

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023